ايرانيان باستان والنتين را جشن مي گرفتندولي با عنوان اسپندار مذودر روز ۲۹ بهمن

ايرانيان باستان در گاهشماری خود، هر ماه را به سی روز تقسيم می نمودند و هر روزِ ماه را به فرشته يا ايزدی از ايزدان نسبت می دادند.
اولين روز هر ماه را اورمزد روز می ناميدند كه به نام اهورامزدا ( خرد يا دانش بزرگ ) نام گذاری شده بود.

روز سوم هر ماه بنام ارديبهشت يا ارديبهشت گان ( راستی و پاكی ) ناميده می شد. دليل اين نام گذاری از آن جهت بود كه در اين روز سلم و تور كه برادر خود را ناجوانمردانه بقتل رسانيده بودند، گرفتار آتش خشم مردم شدند و بدست ايرانيان به قتل رسيدند
روز نهم هر ماه را بنام آذر يا آذرگان ( آتش و فروغ ) می ناميدند.

روز پانزدهم هر ماه، دی يا دی گان ( آفريدگار ) ناميده می شد.

روز دوم هر ماه را بهمن يا بهمن گان ( انديشه ی نيك ) می خواندند.

و بالاخره روز پنجم هر ماه را سپندارمذ, سپنته ارمئيتی, اسپندارمذ يا اسپندار مذگان ( فروتنی و مهر پاك ) می ناميدند.
اسپندارمذ, سمبل و نماد زنان نيک انديش, شکيبا و بردبارسرزمين های اهورائی است. همچنانکه نماد صلح, وفاداری و سازش و آشتی است. بر اساس انديشه های آئينی زرتشتيان, مخالفان و هماوردان اين فرشته که در نقطه ی مقابل وی قرار داشته و عليه او به مبارزه و ستيز می پردازند, تروميتی ( گستاخی ) و پريميتی ( کج انديشی ) نام دارند.
جشن اسپندارمذگان, در ايران باستان در روز 29 بهمن ماه برگزار می گشته، اما پس از اسلام و تهيه و تنظيم گاهشماری علمی و دقيق توسط حکيم عمر خيام نيشابوری, به روز پنجم اسفندماه منتقل گرديد.
برگزاری و بر پائی اين جشن و جايگاه ويژه ی آن بعنوان روزجشن زنان, روز زن و غيره در فرهنگ پر بار ايران زمين, نشان دهنده و گويای نگرش ايرانيان باستان , نسبت به نيمه ی فعال و سازنده ی جامعه يعنی زنان است

ابوريحان بيرونی منجم و دانشمند بزرگ ايرانی دركتاب آثارالباقيه از اين جشن به عنوان روز عيد زنان ياد می کند و گواهی می دهد كه اين جشن در روزگار وی يعنی دوران فرمانروائی سلاطين و پادشاهان سامانی و غزنوی نيز برگزار می شده و در اين روز زنان از شوهران خود هديه می گرفته اند و اين روز به جشن مژده گيران( مزد گيران؟ مرد گيران؟ )مشهور بوده است.

وی در صفحه ی 355 كتاب آثارالباقيه، جشن اسپندار مذگان را چنين توصيف می نمايد:

اسفندارمذ روز پنجم، و معنای آن عقل و حلم است و اسفندارمذ فرشته موكل بر زمين است و نيز بر زن های درست كار و عفيف و شوهر دوست و خيرخواه موكل است و در زمان گذشته اين ماه به ويژه اين روز، عيد زنان بوده و در اين عيد مردان به زنان بخشش می نمودند{هديه می دادند} و هنوز اين رسم در اصفهان و ری و ديگر بلدان پهله باقی مانده و به فارسی مردگيران گويند.

حقيقت نامگذاری اين روز چنين است كه اردشير دوم هخامنشی كه از سوی يهوديان به بهمن ( انديشه نيك ) ملقب گرديد، در سومين سال پادشاهی خود، وشتي، ملكه ی پاكدامن و عفيف پارس را بدليل نافرمانی مورد خشم و غضب خود قرار داد و در سال هفتم سلطنت خود، دختری بنام هدسه يا ستاره را كه يهوديانش استر می خوانند به زنی گرفت و او را ملكه ی پارس نمود. هدسه دختر عموی مرده خاي، از اسرای يهودی آزاد شده از اسارت بابل بود.

اسپندارمذگان يا عيد زنان در واقع تاريخ مسموم و كشته شدن هدسه بدست پروشات ( پريزاد ) مادرِ اردشير دوم هخامنشی است. اين انتقام جويی از جانب مادر پادشاه نيز بدين دليل جامه ی عمل پوشيد كه هدسه با همدستی پسر عموی خود ( مرده خای )، پادشاه ايران را فريفت و به بهانه از ميان برداشتن هامان، وزير ضد يهودی پارس، از اردشير فرمانی را گرفت كه بر اساس آن، يهوديان آزاد شده از اسارت بابل، به مدت سه روز به کشتار ايرانيان پرداختند. در جريان اين سه روزه ی کشتار, يهوديان کينه جو حدود هشتاد هزار نفر از ايرانيان بيدفاع را قتل عام نمودند. مشروح داستان اين کشتار سبعانه و وحشيانه در كتاب مقدس، باب استر نقل شده است. سالگرد منحوس اين كشتار ضد بشری طبق فرمانی که از سوی مرده خای و استر خطاب به يهوديان پراکنده در سراسر گيتی صادر شده هرساله با نام عيد پوريم جشن گرفته می شود! در اين روز يهوديان به رقص و پايکوبی می پردازند و خاطره ی آن روز را گرامی می دارند.

براي خواندن مقاله اي با عنوان اسپندگان جشن زنانه اينجا را كليك كنيد